SciELO - Scientific Electronic Library Online

 
vol.21 número2Efeito do clima na evolução de populações de Varroa destructor em diferentes ecossistemas argelinos índice de autoresíndice de assuntosPesquisa de artigos
Home Pagelista alfabética de periódicos  

Serviços Personalizados

Journal

Artigo

Indicadores

Links relacionados

  • Não possue artigos similaresSimilares em SciELO

Compartilhar


Silva Lusitana

versão impressa ISSN 0870-6352

Silva Lus. vol.21 no.2 Lisboa dez. 2013

 

Notas do Herbário Florestal do INIAV (LISFA): Fasc. XXXVII

 

Jorge Capelo1,2 Miguel Menezes de Sequeira3, José Carlos Costa4, Estevão Portela-Pereira5, Roberto Jardim6; Carlos Neto6; Hanno Schaefer6, Dalila Espírito-Santo7 Mário Lousã7 & S. Rivas-Martínez7

1 Instituto Nacional de Investigacao Agraria e Veterinaria, I.P., Av. da Republica, Quinta do Marques, 2784-159 Oeiras

2 Centro de Botanica Aplicada a Agricultura1, Lisboa, E-mail: jorge.capelo@iniav.pt

3 Centro de Ciencias da Vida, Universidade da Madeira, 9000 - 390 Funchal, E-mail: sequeira@uma.pt

4 Instituto Superior de Agronomia, Universidade Tecnica de Lisboa, Tapada da Ajuda 1349-017 Lisboa, E-mail: jccosta@isa.utl.pt

5 Instituto de Geografia e Ordenamento do Territorio, Universidade de Lisboa, Edificio IGOT, Av. Prof. Gama Pinto 1649-003 Lisboa

6 Center of Life and Food Sciences Weihenstephan, Technische Universitat Munchen, Arcisstr. 21, 80333 Munique; E-mail: rjardim@netmadeira.com

7 Phytosociological Research Center (CIF), J.M. Usandizaga 46 E-28409, Los Negrales, Madrid e Dept. Biologia Vegetal II. Facultad de Farmacia, Universidade Complutense 28040 Madrid.

 

?1. De Novis Flora Lusitana Commentariis

In memoriam A.R. Pinto da Silva (1912 – 1992)

 

Aliquot notulae plantarum Iberiae Macaronesiaeque

Several short notes on the plants of Iberia and Macaronesia issuing from taxonomical work on these territories are presented: two taxa, two nothotaxa and a new name are proposed as new to Science1.

 

    1. Salix x nobrei nothosubsp. carloscostae E. Portela-Pereira, Capelo & C.Neto, nothosubsp. nov.

Inter parentibus vero intermedia, ad typum S. x nobreii Samp. ex Cout. (i.e. S. atrocinerea x S. salvifolia subsp. salvifolia) similis sed foliis lineari-lanceolatis, etiamque indumento, aliquando ferrugineo, sparsiore differt. [=S. atrocinerea Brot. x S. salvifolia subsp. australis Franco]. Habitat cum parentibus ad Iberiam meridionalem. Hoc nomen ad botanicum clarissimum olissiponensem José Carlos Costa dicatum est. Holotypus: LISE 80744, Mértola, Pomarão 'ad margines rivi Guadiana', Bento V. Rainha 6069, 28.05.1963

= Salix atrocinerea x S. salvifolia subsp. australis

= Salix x nobrei auct. pp., non nobis hoc loco

= Salix x secaliana auct. iber. non Pau & Vicioso p.p.

=Salix x nobrei nothosubsp. transtagana E. Portela-Pereira, Capelo, C. Neto & J.C. Costa in Silva Lusitana 21 (1) : 126, nomem nudum.

Comment: The names S. x secaliana Pau & Vicioso and S. x nobrei Samp. ex Cout. apply to nothotaxa of S. atrocinerea Brot. and S. salvifolia L. subsp. salvifolia. As we recognize S. salvifolia subsp. australis Franco, their hybrid is, thus far, unnamed. Comparable to S. x nobrei nothosubsp. nobrei, but leaves linear-lanceolate with less dense indumentum, sometimes with some reddish hairs. Endemic to SW Iberian Península, sympatric with parent taxa.

 

    2. Rubia occidens Capelo, M. Seq. & H. Schaef., sp. nov.

Ad Rubia agostinhoii Dans. & P. Silva affinis etsi nonnumquam verticilli septem foliatus sint autem ab hac differenti maxime ramorum principalium foliis atroviridibus coriaceis linearii-lanceolatis longiter attenuatis, longioribus: ab 25 mm ad 55 mm longas interdum usque 80 mm longitudine, ab 1.5 mm ad 3.0 mm latas; sed tamen nec umquam cuiusmodi R. agostinhoii eisdem foliis brevioribus (ad usque 25 mm) suavis herbaceis laete viridia anguste-eliptici vel anguste spathulatis, breviter atenuatis vel fere truncatis mucronatisque. Hanc R. occidens habitat in Madera, Insulis Canariensis necnon ad meridiem Hispaniam, autem R. agostinhoii tantum in Insulis Azoricis habitat. Holotypus: LISE 95134, Madre del Agua, Tenerife, W. Wildpret & A. Garcia Gallo, 10.07.1980

= Rubia agostinhoi sensu auct mad. & canar. non Dans & P.Silva in Agron. Lusit. 36: 62 (1974)

=Rubia peregrina subsp. agostinhoi sensu auct. mad. & canar. non (Dans. & P.Silva) Valdés Vermejo & Ginez Lopez in Anales Inst. Bot. Cavanilles 34: 168 (1977)

Comment: The name Rubia agostinhoi Dans. & P. Silva has been applied throughout to all macaronesian and south-iberian Rubiae with eight-leaved whorls. In fact, either from, as defined in original diagnosis, the type specimen (LISE 70247), herbarium and field observations, it strikes that plants with leathery dark-green linear-lanceolate, gradually tapering to apex, very long leaves (25-80 mm) in main stems, occur in mountains of south coast continental Spain, Madeira and the Canaries; and that Azorean plants have much smaller, up to 25 mm long, light-green smooth narrow-elliptic or spatulate suddenly attenuate or even truncate, mucronate leaves. Therefore, the name R. agostinhoi Dans. & P. Silva should be used to refer plants of the Azores alone, being an endemism of the territory. Other iberian, madeiran and canarian populations, we propose, to be a distinct species: R. occidens. Molecular studies are underway confirming separation (Schafer et al., ined.). Derivation is from the latin word for 'West' or 'sunset'.

 

    3. Viola sequeirae Capelo, R. Jardim, J. C. Costa, Lousã & Rivas Mart., sp. nov.

A Viola riviniana differt petalis lateralis divaricatis paene horizontalis vel parvo angulo descendentibus, anguste ovatis-rhomboidalis ratione longitudine / latitudine maior quam 1.6, atenuatis; petalas superiores etiam similia haec sunt; V. sequeirae, dissimiliter V. riviniana, nunquam petalas deorsus ostendentes, latis elipticis ratione longitudine / latitudine ad usque 1.4 (1.6), obtusis habet. Praeterhac V. sequeirae ad Viola anagae Gilli - Feddes Repert. 89(9-10): 595. 1979 plus minusve comparatur, sed his petalae V. riviniana similis sunt. Habitat tantum in Insula Madera. Hoc nomem ad botanicum clarissimum Miguel Menezes de Sequeira gratio animo dicamus. Holotypus: LISI 220/209, M. Lousã & J.C. Costa, Ilha da Madeira, Funchal, Chão da Lagoa, 28.05.2000: the specimen on the right side of the sheet.

= Viola riviniana auct. mad. non Rchb.

Comment: In the Viola cf. riviniana populations of Madeira it strikes that the lateral petals are nearly horizontal and spreading when compared to clearly downward position in the typical continental ones. Moreover, the narrow rhomboid-elliptical, tapering to the apex, lateral and upper petals allows distinction from the candidate V. anagae of Tenerife (Canaries). The later has largely elliptical blunt lateral petals instead, similar to those of V. riviniana. Thus, V. sequeirae is an autonomous species endemic to Madeira.

 

    4. Ulex x dalilae Capelo, J.C. Costa & Lousã, nothosp. nov.

Plantae ipsae a parentibus (=Ulex densus Welw. ex Webb x Ulex jussiaei Webb) intermediis ab Ulice denso ramis divaricatiis erectis etiamque bracteas spinarum primae ordinis inter U. jussiaei U. densoque intermediis anguste-triangulariis, rigescentibus, spinescentibus differt. Hoc nomen ad botanicam clarissimam Dalila Espírito-Santo dicatum est. Holotypus: LISI 49754, J.C. Costa, J. Capelo & M. Lousã, Sintra, Linhó, 'num mato baixo de solo calcário', 24.02.1993.

Comment: Hybrid individuals with intermediate characters between Ulex densus (in hard dolomitic limestone) and Ulex jussiaei (several silicate or calcareous substrata) are found in locations where both species are sympatric. In U. x dalilae the cushion habit is less evident when compared to U. densus with erect spreading branches. Axillary bracts (phyllodia) of first-order spines are narrow-triangular but stiffer and spinier than those of Ulex densus and somewhat closer to those of U. jussiaei.

 

    5. Daphne gnidium subsp. maritima (Rozeira) Capelo, J.C. Costa, Esp. Santo & Lousã, stat. nov.

Basionymon: Daphne gnidium L. var. maritima Rozeira, Agron. Lusit. 24: 169, 1964.

Comment: it differs from the type by being a denser cushion-like shrub with much shorter internodes and also by having obovate-lanceolate or spathulate leaves abruptly attenuate, obtuse, mucronulate, with somewhat hyaline margin. Ecology & phytosociology: sea-cliffs under salt spray winds; Dactylo maritimae-Ulicion maritime Géhu 1975.

Jorge Capelo, Instituto Nacional de Investigação Agrária e Veterinária, I.P., Av. da Republica, Quinta do Marquês, 2784-159 Oeiras e 2Centro de Botânica Aplicada à Agricultura1, Lisboa, jorge.capelo@iniav.pt; Miguel Menezes de Sequeira, 4Centro de Ciências da Vida, Universidade da Madeira, 9000 - 390 Funchal, sequeira@uma.pt; José Carlos Costa1,2, 1Instituto Superior de Agronomia, Universidade Técnica de Lisboa, Tapada da Ajuda 1349-017 Lisboa, jccosta@isa.utl.pt; Estevão Portela-Pereira, 3Instituto de Geografia e Ordenamento do Território, Universidade de Lisboa, Edifício IGOT, Av. Prof. Gama Pinto 1649-003 Lisboa; 4Roberto Jardim, rjardim@netmadeira.com; Carlos Neto3; Hanno Schaefer, Center of Life and Food Sciences Weihenstephan, Technische Universität München, Arcisstr. 21, 80333 Munique; Dalila Espírito-Santo1,2, Mário Lousã1 & S. Rivas-Martínez, Phytosociological Research Center (CIF), J.M. Usandizaga 46 E-28409, Los Negrales, Madrid e Dept. Biologia Vegetal II. Facultad de Farmacia, Universidade Complutense 28040 Madrid.

 

NOTAS

1 As the new 'Melbourne Code': Reg. Veg. 154(2012) allows either descriptions in the Latin or English languages, in case of doubt, the authors meant the reference description to be that in the Latin language.